– In het kader van de Internationale Dag van de Wetenschap zou ik graag vanuit een wetenschappelijk perspectief met u willen delen in welke spannende tijd op lichtgebied wij ons op dit moment bevinden
Waar we enkele decennia geleden het gevoel hadden dat we het meeste wel zo’n beetje dachten te weten op het gebied van licht in relatie tot de mens komen we steeds meer tot het besef dat we nu waarschijnlijk aan een nieuw begin staan.
‘Light beyond vision’ is een mooie term die de grotere betekenis van licht voor de mens verwoordt.
Ongeveer 20 jaar geleden werd vastgesteld dat lichtprikkels via het oog ook rechtstreeks de biologische klok in de hersenen aanstuurt en daarmee van grote invloed is op het regelen van ons biologische systeem en dus op onze gezondheid, functioneren en welbevinden. Vooral het blauwe, kortgolvige gedeelte van het lichtspectrum, bleek de grootste impact te hebben op het onderdrukken van het hormoon Melatonine, wat gedurende de nacht aangemaakt wordt. Slaap is belangrijk is om gezond te blijven vandaar dat er momenteel ook gewezen wordt op de mogelijke gezondheidsrisico’s van (blauw) licht in de avond. Omdat we weten dat we geen wit licht kunnen maken zonder blauw geldt deze waarschuwing natuurlijk niet alleen voor beeldschermen zoals smartphones of tablets maar mogelijk ook voor omgevingslicht. We kunnen deze kennis van licht ook op een positieve manier gebruiken als we onze interne klok zouden willen verzetten naar een andere tijd, bijvoorbeeld als we reizen of voor mensen die nachtdiensten draaien. Naast licht in de avond draagt lichtblootstelling overdag ook bij aan een goed functioneren. Welke lichtblootstelling we minimaal nodig hebben gedurende de dag om optimaal gezond te blijven en goed te kunnen functioneren zijn de grote vragen van dit moment; aangezien we het grootste deel van onze tijd inpandig doorbrengen waar lichtniveaus ver onder de waardes zijn die we vooralsnog denken nodig te hebben om ‘biologisch gezond’ te blijven. Deze zorg geldt voor alle bevolkingsgroepen die veel inpandig doorbrengen maar in het bijzonder voor mensen die amper nog buiten komen zoals ouderen en in het bijzonder mensen verblijvend in zorginstellingen. Zolang we onze inpandige verlichting niet aangepast is aan onze biologische behoefte is het aan te raden om zoveel mogelijk de zon of het daglicht op te zoeken; naast de juiste kwaliteit van het licht bevat het ook UV wat via de huid de aanmaak van Vitamine D verzorgt. Dit neemt niet weg dat we met ramen in gebouwen uitzicht kunnen bieden wat stress verlagend kan werken. Ook de hoeveelheid (dag)licht in een ruimte of lichtblootstelling kan tegenwoordig veel beter en eenvoudiger persoonlijk gestuurd worden. Denk hierbij aan de optie om armaturen individueel te regelen; niet slechts in lichtstroom maar ook in spectrale samenstelling met de ontwikkeling van LED. Samen met ontwikkeling van ‘ slimme beglazing’ , meer kennis over de individuele behoeftes van gebruikers, een bijna onuitputtelijk scala aan lichtopties kijk ik uit naar een duurzame toekomst waarbij onze leefomgeving zorgt voor comfort en gezondheid.
Ir. Mariëlle Aarts
Universiteit Docent Licht en Verlichting
Technische Universiteit Eindhoven
